असाेज २१,काठमाडौं, हिन्दू धर्म मान्नेहरुको महान चाड बडा दशैंको आज घटस्थापना परेको छ । बडा दशैंको मुख्य दिन मानिने विजया दशमीमा लगाइने जमरा राख्ने दिन आजै हो ।
घटस्थापना गर्ने उपयुक्त साइत भनेर नेपाल पञ्चाङ्ग निर्णायक समितिले बिहीबार बिहान ११ः४६ बजे तोकेको छ । चित्रा नक्षत्र र वैधृति योग परेकाले ११ः४६ बजेअघि चित्रा नक्षत्र र वैधृति योगको शान्ति गरेर घटस्थापना गर्नुपर्ने समितिले जनाएको छ ।
घटस्थापना गर्दा पूजाकोठा वा दशैंघरमा विधिपूर्वक दियो, कलश र गणेश स्थापना गरी वैदिक विधिपूर्वक शक्तिकी अधिष्ठात्री दुर्गाको आह्वान गरी पूजा आरम्भ हुन्छ ।
घरका मूली र मान्यजनबाट टीका र जमरा लगाएर आशिर्वाद र दक्षिणा लिने उपयुक्त समयको रुपमा समितिले असोज २९ गते बिहान १० बजेर २ मिनेटलाई तोकेको छ ।
त्योबेला लगाइने जमराका लागि आज हिन्दू धर्मावलम्बीहरुले घरघरमा र मन्दिरमा टपरीमा बालुवा, गोबरमा जौको जमरा राख्ने गरिन्छ ।जमरा तुलसी मोठमा पनि राख्ने गरिन्छ । त्यसनिम्ति बिहानैदेखि घर आँगन सफा गर्ने, बढारकुडार र पखाल्ने काम चलिरहेको छ ।
नवरात्रको पहिलो दिन आज बिहानै नित्य कर्म समाप्त गरी नजिकको नदी वा चोखो ठाउँबाट बालुवा वा माटो ल्याई गाईको गोबरले लिपपोत गरिएको पूजाकोठा अथवा दशैंघरमा जौ रोपिन्छ । जौको पहेंलो अंकुरण अर्थात् जमरा दुर्गा देवीको प्रिय वस्तु भएकाले त्यसलाई विजयादशमीको दिन टीका–प्रसादसितै ग्रहण गरिन्छ । पहेंलो जमरालाई समृद्धिको प्रतीक पनि मानिन्छ ।
कुल परम्परानुसार कसैले जमरा राख्दा जौसँगै अन्य अन्न पनि रोप्ने गरेका छन् । जौसँगै अन्य अन्न पनि राख्ने गरिन्छ । तर जौबाहेक अन्य अन्नको जमरा विधिसम्मत नहुने पंचांग समितिको तर्क छ ।
घटस्थापनाको दिनदेखि नवरात्र शुरु हुन्छ । नवरात्रभर दुर्गाका तीन रुप महाकाली, महालक्ष्मी र महासरस्वतीको विधिपूर्वक पूजाआराधना गरिन्छ । महाकाली शक्ति, महालक्ष्मी धनधान्य र ऐश्वर्य तथा महासरस्वतीलाई विद्या र बुद्धिको प्रतीकका रुपमा पूजाआरधना गर्ने परम्परा छ ।
नवरात्रको पहिलो दिन शैलपुत्री, दोस्रो दिन ब्रह्मचारिणी, तेस्रो दिन चन्द्रघण्टा, चौथो दिन कुष्माण्डा, पाँचौं दिन स्कन्दमाता, छैटौं दिन कात्यायनी, सातौं दिन कालरात्रि, आठौं दिन महागौरी र नवौं दिन सिद्धिदात्रीको पूजा गरिन्छ । दुर्गाका यी नौ रुपलाई नवदुर्गा भन्ने चलन छ ।
यो पर्व अन्य बौद्ध लगायत अन्य धर्मावलम्बीहरुले पनि मान्ने गर्दछन् । सरकारले अन्य चाडमा भन्दा दशैंमा लामो समय सार्वजनिक बिदा दिँदै आएको छ । दशैंपछि कोजाग्रत पूर्णिमाका दिनदेखि दशैं चाड सकिन्छ ।